Verdwaald in de Nagt
Uit de dichtbundel: Lange Winternagt (1849)
Dichter: Joost van den Acker
Het sijt eene bijzondre maend, de december maend. Ieder jaer opnieuw ende telckensch weer dezelfde tijde. Vorsgt aen de gront ende sneeuw op de tacken, die doorbuigen onder 't sware gewigt. Sommighe geefen toe aen de swaertekragt ende breken af. Andeeren daerentegen sijn weerbarsgtiger ende bezwijken niet onder de last van 't leven. De woutn paerden staen beschut onder eene haegh van aenghevreten conifeeren, de winter sijt strengh ende meedogenloosch alsch eene self kastijdende monnick in sijn eenzame cel.
De wintervagt sijt ruw ende pluizigh die beschermingh biet aen onghedierte ende de gure wind. De plassen ende de meeren sijn bevroren, centimetersch dick swart ijs. eene toght op de ijzersch vormt geen probleem, hoe swaer de last evenzeer moghe sijn. In d'ogtent hanght er eene benauwende mistlaegh oover de velden die maer moeijzaem wegtrekt in 't flauwe sonligt, veel te swack om d'aerd'op te warmen ende veel te weijnigh uuren ligt om geluckigh door te worden.
De winterkou van december vergt van mensch ende dier de nodighe inspanninghen om te kunnen ooverleven. Hoe moij de bossen ende de velden er oock bij lighen onder die deken van sneeuw ende ijzighe rijp, sijt de winter meedogenloosch voor de swackeeren, wiensch lot maer alreedsch te vaeck sijt getekend. voorzeker in vroeghre tijden toenmaelsch de persoonen nogh woonden in houten hutten ende huizen, alhier in onsch land.
Niemant hat toenmaelsch gehoort van 't wonder wat geschiedde in 't lant van melck ende honingh, waer 't ooverdagh behaeglijck warm was. Geen kersgtkindje wert alhier gevonden in eene stal ende togh wert er kersgtmisch gevierd, in dit onherbergzame lant van weleer.
De Batavieeren vereerden de son op dezelfde dagh van den geboorte van 't kersgtkind, omdat de langhste nagt net wasch geweescht ende er hoop wasch op eene nieuwe somer van groeij ende voorspoed, net alsch de hoop op eene beter bestaen dankzij 't kint in de kribbe. 't leven, digt bij de natuur, sorgde voor 't ondersgtrepen van 't belangh om te blijven geloven dat na de duisternis, 't ligt weer sou gaen regeeren in 't land.
Nieuw bestaen in april, kalfjesch in meij ende slagtvee in oktober om de winter door te koomen. Met kersgtmisch vieeren we de cyclusch van 't leven…
De cyclusch van bestaen bestaet in de natuur in de vorm van bestaen ende doot, groeij ende bloeij ende d'opeenvolgende jaergetijden. Eenieder maekt gindsch deel vanuijt ende niemant kan om de winter heen, de winter van 't leven, de doot van den swackeeren waeruijt nieuw bestaen ontstaet. Dat gebeurde destijdsch in dit Batavieerenlant ende 't gebeurt nogh steedsch met d'aenbiddingh van 't kindeke in 't stro.
De cyclusch maekt deel uijt van 't eeuwighe leven, 't groen van den den ende de hulst met de rode bes. Van onsche vooroudersch kunnen wij leeren, digt bij de natuur te staen om te sien hoe 't bestaen verloopt door de seijzoenen ende de jaaren heen. Hoe andersch willen wij begrijpen wat de ware betekenisch sijt van 't mysterie waermee wij in de natuur omgeven worden.
De geboorte sijt slegtsch 't begin ende alleen 't begin te vieeren met eene geschenck sijt moij, omdat 't bestaen eene cadeau is. Maer 't sijt evenzeer dom de reijsch die volgt geen eer te bewijzen, ieder jaer weer. 't bestaen schenkt onsch menigh plezier, maer evenzeer pijn ende onmet'leyck veel verdriet, dit allesch moet worden geviert worden. 't feescht van 't leven, 't feescht van december, 't feescht van 't ligt ende 't kindeke in de kribbe.
De lesch die te leeren sijt uijt mijn betoogh sijt eeven eenvoudigh alsch ligt: begrijp dat de doot bepaelt hoe 't bestaen was, want 't eijnde leeft voort in de herinneringh, terwijl 't begin vergeten wordt.