Confluentie

Een van de neurotische mechanismen:

Bij confluentie kan de persoon geen onderscheid maken tussen het Ik en de (sociale) omgeving. Tijdens ogenblikken van extase of uiterste concentratie voelen volwassenen zich ook confluent, samenvloeiend met hun omgeving. Rituelen vereisen dit gevoel van confluentie, waarbij grenzen verdwijnen en het individu zich het meest, zichzelf voelt, omdat hij zich met de groep vereenzelvigt. De reden waarom rituelen tot een gevoel van vervoering en verhoogd ervaren leiden, is deels dat we normaal de grens tussen het Zelf en de ander als tamelijk scherp voelen en het tijdelijke oplossen ervan een enorme indruk maakt. Maar wanneer dit gevoel van volslagen vereenzelviging chronisch is en het individu niet in staat is om het verschil te zien tussen zichzelf en de rest van de wereld, is hij, psychologisch gezien, ziek. Hij kan zichzelf niet ervaren, omdat hij alle zelfbesef kwijt is. De persoon bij wie confluentie een pathologische toestand is, kan niet uitmaken wat hij is en wat andere mensen zijn. Hij weet niet waar hij ophoudt en waar anderen beginnen. Daar hij zich niet gewaar is van de grens tussen hem en anderen, kan hij met hen geen goed contact maken. En hij kan zich ook niet van hen terugtrekken. Ja, hij kan zelfs geen contact maken met zichzelf. We zijn opgebouwd uit miljoenen cellen. Als we een confluentie waren, zouden we een geleiachtige massa zijn en zou er geen organisatie mogelijk zijn. Alle cellen worden echter juist van elkaar gescheiden door een poreuze membraan, en deze membraan is het punt van contact, van het onderscheiden, van wat wordt 'geaccepteerd' en wat wordt ‘afgewezen'. Maar als onze samenstellende delen, die niet alleen functioneren als delen van het totale menselijke wezen, maar ook hun eigen bijzondere functies uitvoeren en een pathologische confluentie worden bijeengebracht en gehouden, zullen deze in geen van beide opzichten hun taak naar behoren kunnen volbrengen.