Territorium, afbakening
Het afbakenen van het territorium is iets wat wij in de regel alleen aan dieren voorbehouden. Toch zijn wij mensen ook aan het territoriumgedrag ten prooi gevallen. Het territorium wordt op 4 manieren afgebakend, namelijk:
1. Door onzichtbare zones: Een persoon wordt omgeven door 4 zones, te weten:
Ø De intieme zone: (0 tot 30 centimeter) In deze zone mogen alleen personen komen die je heel aardig vindt of tijdens een vijandige aanval). Wanneer twee (of meer) personen de intieme zone delen zal de spraak tot een minimum zijn teruggebracht. Evenals de volume waarmee gesproken wordt. De tast- en reukzin nemen de rol van de spraak over.
Ø De persoonlijke zone: (30 tot ongeveer 120 centimeter) Tot deze zone worden personen toegelaten met wie je op goede voet staat, bijvoorbeeld: familieleden, vrienden en kennissen. Binnen deze zone vinden de zogenaamde interpersoonlijke contacten plaats.
Ø De sociale zone: (120 tot ongeveer 360 centimeter) Hier binnen vinden de zakelijke en/of maatschappelijke contacten plaats met personen die je niet goed kent dan wel niet goed mee overweg kunt. Het is binnen deze zone mogelijk om met elkaar te spreken maar dit is geen vereiste. Je kunt je aandacht gemakkelijk op iets anders richten.
Ø De voordrachtszone: (vanaf 360 centimeter) Binnen deze zone vinden de informele contacten plaats zonder dat er sprake is van een persoonlijk contact. Bijvoorbeeld een docent die voor de klas staat. Binnen deze zone is qua communicatie overwegend sprake van een eenrichtingsverkeer.
De zones kunnen per land of werelddeel verschillen. Het gedwongen schenden van de zones zorgt ervoor dat we ons ongemakkelijk gaan voelen of zelfs bedreigd.
2. Door waarneembare grenzen: De visuele afbakening is een uitgebreid terrein. Voorbeelden zijn:
Ø Een weiland met een hek erom heen;
Ø Een huis met (gesloten) ramen en deuren;
Ø Een naamsticker op een walkman;
Ø Een naampenning rond de nek van een hond;
Ø Een badlaken op het strand;
Ø Een kopje koffie op tafel waarvan gedronken is.
Hoe kan het ook anders dan dat wij met de visuele afbakening voorzichtig omgaan. Wie wil er nu op de stoel van de gastheer zitten? Dit afbakenen gaat echter veel verder dan je misschien verwacht.
3. Door ruikbare grenzen: Een hond bakent zijn terrein af door zijn urinegeur. Hoe gaat het geuren afbakenen bij mensen in het werk? Enkele voorbeelden zijn:
Ø Het toilet: Het zou een psychologische inbreuk op ons territorium kunnen zijn wanneer een gast op het toilet onfrisse geurtjes mocht reuken. Hij zou eens denken dat wij onhygiënisch zijn.
Ø Identiteit: Parfums en aftershaves verkopen een bepaalde identiteit. Iemand die niet 'lekker' reukt zul je veel minder snel benaderen.
Ø De keuken: De kookgeuren geven duidelijk aan dat de keuken in gebruik is.
4. Door hoorbare grenzen: Geluidssignalen worden ook veelal gebruikt om het territorium af te bakenen dan wel te beschermen. Bijvoorbeeld:
Ø alarminstallatie;
Ø claxon in een auto;
Ø een belinstallatie bij een spoorwegovergang;
Ø een bel op de fiets;
Ø een walkman.
Alle rechten voorbehouden aan Gert van Veen en PsychoWerk 2004 (c). Voor meer informatie stuur je een e-mail naar: info@psychowerk.nl