Schaduw, de

De term: de schaduw, is van oorsprong een Jungeriaans begrip, waarmee dat deel van de persoonlijkheid wordt bedoeld waarvan de psychische inhouden door de persoon worden ontkent, verdrongen, vervormt en dergelijke. Behalve een onderverdeling tussen bewuste en onbewuste psychische inhouden maakt Jung dus ook een onderscheid tussen geaccepteerde en niet geaccepteerde psychische inhouden. De (niet) geaccepteerde psychische inhouden kunnen zich op een bewust en een onbewust niveau manifesteren en kenbaar maken. De schaduw is een kunstmatige scheiding binnen het domein van de persoonlijkheid die het begrijpen en het (h)erkennen van negatief gewaardeerde psychische inhouden. Alle psychische inhouden die thuis horen in de schaduw bezitten een negatieve waardering. De negatieve waardering is als het ware het ‘toegangsbewijs’ om toegelaten te kunnen worden tot de schaduw. Hiermee is echter nog niet gezegd dat in de schaduw alleen ‘negatieve’ objecten, onderwerpen, ervaringen, gedachten, gevoelens, persoonlijkheidskenmerken (etc) zitten. De persoon heeft slechts een negatieve waardering toegekend aan één of meerdere objecten (etc), op basis van introjectie, projectie, confluentie of REBTroflectie. Iedere psychische inhoud van de schaduw zit gekoppeld aan één of meerdere behoeften waarin de persoon niet kan (onvermogen om tot handelen te komen), wil (kiest er niet voor) of mag (externe druk) voorzien. De persoon is er niet in geslaagd om de behoefte(n) op een effectieve wijze te bevredigen. Hierdoor heeft de persoon ervaringen en kennis opgedaan hoe de behoefte(n) niet gerealiseerd kunnen worden. Wanneer dit herhaaldelijk gebeurt, zal de persoon een negatieve waardering toekennen aan de behoefte en/of het oplossingsmodel en/of de opgedane ervaringen en/of de opgedane kennis. Het gevolg is dat de persoon vermijdingsgedrag zal vertonen. Hij zal zichzelf zo min mogelijk bloot willen stellen aan de frustraties, de obsessieve gedachten en eventuele compulsieve handelwijzen. De persoon slaagt er niet in om de psychische inhouden uit de schaduw opnieuw te gaan waarderen door bijvoorbeeld nieuwe ervaringen op te doen met het bevredigen van de onderliggende behoeften. De aandacht zal gewoonlijk gericht zijn en blijven op: 'het mislukken van eerdere pogingen', en: 'waarom iemand zichzelf steeds pijn blijft doen'.