Dagdromen

Iedere mens bezit verscheidene vormen van fantastisch denken. Bijvoorbeeld:

Het wegdromen op je gedachten over dat wat zou kunnen zijn, is een geliefde hobby voor veel mensen. De een droomt over een toekomstige carrière als actrice, de ander hoe het zou zijn om een miljoen te bezitten en weer een ander hoe hij kan excelleren op zijn vakgebied. Het dagdromen over bepaalde onderwerpen bezit een repeterend karakter, waardoor het een gewoonte wordt, die vaak ook nog door personen uit de sociale omgeving wordt bevestigd.

Door het repeterende karakter verwerft de dagdroom een zekere werkelijkheidswaarde. Hierdoor ‘overstijgt’ het een alledaagse fantasie. Het lijkt bijna wel alsof de dagdroom ‘je iets te vertellen heeft.’ Alsof je een ‘blik op de toekomst’ hebt geworpen. Hierdoor gaat de persoon meer waarde aan de fantasie hechten dan reëel zou zijn. De persoon vergeet dat hijzelf de schepper is van de dagdroom en dat er vele uren noeste arbeid in zit om de fantasie zo waardevol te maken.

Het kan zover gaan dat de persoon zijn handelwijze door de fantasie laat bepalen. Hiermee geeft hij de controle en de verantwoordelijkheid over het persoonlijk functioneren uit handen.

Dagdromen is niet zonder gevaren. Ze kunnen dienen als een vlucht uit het hier-en-nu, omdat deze als (be)dreigend wordt ervaren. Het stoppen van het dagdromen kan door je er gewaar van te worden. Zie dat de dagdroom slechts een fantasie is, die je functioneren beïnvloedt.

Misschien denk je nu: "ik heb een droom nodig om in te kunnen geloven". Misschien ben je wel een van die mensen die investeren in dromen, door te gaan lezen, cursussen te volgen, paragnosten consulteren, positief te leren denken of een goeroe te volgen. Misschien heb je nooit eens je dagdromen onderzocht waaruit zij zijn opgebouwd en de redenen waarom je juist deze dagdroom koestert. Als ook op welke momenten de dagdroom ineens actueel wordt.

Veel dagdromen gebeuren tijdens het deelnemen aan het verkeer en op de werkplek. Sommige mensen zijn zo gewend aan het rijden van een bepaalde route, dat zij vaak niet meer weten dat ze hebben gereden. Het dagdromen heeft hun helemaal in beslag genomen. Wanneer de persoon een bijna-ongeluk creëert, zal hij schrikken en zichzelf meteen gerust proberen te stellen door bijvoorbeeld te zeggen dat het allemaal de schuld was van de partner die vanochtend weer eens had zitten vitten (cognitieve illusie: het toekenningsvooroordeel). Ook op de werkplek gebeuren veel ongelukken waarbij dagdromen een rol spelen.

Dagdromen hebben soms ook de functie van een ‘tweede kans.’ Je hebt bijvoorbeeld een fout gemaakt en wordt door je baas op het matje geroepen. Je krijgt de wind van voren en je weet op dat moment niets uit te brengen. Eenmaal buiten het kantoor begin je te dagdromen over wat je allemaal had kunnen en willen zeggen tegen je baas. Je blijft de situatie herhalen en herhalen totdat je de ‘juiste woorden en de juiste toon’ hebt gevonden. De fantasie en het repeterende karakter verschaffen de dagdroom een werkelijkheidswaarde, waardoor het lijkt alsof je de repliek ook echt tegen je baas hebt gezegd. Het goed willen doen (= geen fouten willen maken) is de meeste mensen met de paplepel ingegoten. Als het niet lukt in de werkelijkheid om het goed te doen, dan gunnen wij onszelf een tweede kans. Al was het maar in gedachten. Het innerlijk evenwicht moet worden hersteld. Echter kost dit veel energie, omdat de hersenen de innerlijke stimulus als een realiteit beschouwen (hetgeen het ook is) en activeren allerlei mechanismen, bijvoorbeeld het oproepen van agressie, angst of stress.

Het is belangrijk om in te schatten in hoeverre een dagdroom schadelijk is. Een dagdroom is schadelijk wanneer:

A. Het aantal gemaakte fouten en vergissingen toeneemt;

B. Het aantal meningsverschillen en onenigheden toenemen;

C. Vriendschappen en relaties eronder lijden of worden uitgehold;

D. Het de kans op ongelukken vergroot;

E. Het functioneren er grotendeels door wordt bepaald.

Het is belangrijk om te beseffen dat dagdromen in werkelijkheid niets oplossen. Hoe positief de droom ook is of hoe echt hij ook overkomt.